Tebessüm şehri Pursaklar’ın merak edilen özellikleri

Ankara merkez ile Pursaklar arası kuş uçuşu direkt mesafe 13 kilometre iken Karayolu ile Ankara ile Pursaklar arası uzaklık 15 kilometredir.

Ankara il merkezi ile Çubuk ilçesi arasında yer alan köylerin en eskilerinden birisidir. Pursaklar adının görüldüğü en eski belge, Osmanlı döneminde 1530 yılında hazırlatılan Tapu Tahrir Defteri’dir. Bu defterde yörenin adı “Bursaklar” olarak yer almaktadır. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü tarafından 1993 yılında 2 cilt olarak yayınlanan 438 numaralı Muhasebei Vilayeti Anadolu Defteri’nde ise iki Busaklar (Pursaklar) kaydı görülür. Bunlardan birisi o tarihte Çubuk ilçesine bağlı bir köydür. Busaklar isminin defterin iki yerinde kayıtlı olması, köyün yarısının tımar, diğer yarısının ise vakıf arazisi olarak ayrılmasından kaynaklanır.

Bir rivayete göre ise; Timur’un, Ankara Ovası’nda ağır bir yenilgiye uğratıp, esir aldığı Bayezid’e karşı üstünlük sağlayan ünlü fillerini şehrin kuzeyindeki bir ormanda sakladığı; bu ormanın adının fillerin saklandığı yer anlamına halen Pursaklar olduğu belirtiliyor. Anadolu’nun kalbi Ankara’nın tarihinde de yaşanan olaylar ve coğrafi konumu, ilçelerine de izini bırakmış, hatta bazılarına isimlerini vermiştir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Üsküdar’da bir dal çıkan sincabın hiç durmadan Ankara’ya gelebileceğini yazar. Abratıya kaçan betimlemeleri ile tanınan Çelebi, bize tarih içindeki bir gereceği hatırlatmak istiyordur aslında. Ankara’nın kuzeyindeki çam ormanları bir zamanlar o kadar sık ve gürdür ki, Timur, önüne çıkan her şeyi yıkan ordularının en büyük silahı olan fillerini, bu ormanlarda saklamıştır. Bu ormanın adı fillerin saklandığı yer anlam gelen Pursaklar olur. Pursaklar isminin doğuşunda bir çok rivayet bulunmaktadır. Pursaklar Eski Muhtarı Kemal Çelik, eski zamanlarda Pursaklar’ın ormanlık alan olması nedeniyle Pür-saklar (yapraksaklar) denildiği bilgisini veriyor. Bir başka görüşe göre, Pursaklar isminin 1463 yılında Osmanlı dönemindeki kayıtlarda “Busaklar” olarak geçtiği belirtiliyor. 17’inci yüzyılda “Busaklar” isminin “Pursaklar”a dönüştürülüp, Ankara’nın merkez köylerinden birisi haline getirildiği anlatılıyor. Ankara Savaşı’nın yapıldığı yer olarak bilinen Pursaklar, Moğolların fil ordusunun bu bölgede saklandığı konusunda iddialarda, önceleri “Filsaklar” olan bu bölgenin isminin, zamanla değişerek ilk önce “Pirsaklar” daha sonra da günümüzdeki adı ile “Pursaklar” olduğunu söyleniyor.

Günümüz Pursaklar ilçesinin eski yerleşim yeri bugün “Eski Köy” ismiyle bilinen yerdir. 1966 yılında meydana gelen toprak kaymasının ardından bölge, devlet tarafından şimdiki Çoraklık mevkiinde yaptırılan konutlara taşınmıştır. Yukarıda bahsedilen kayıtların dışında Pursaklar ilçesi tarihiyle ilgili olarak büyüklerin anlattığı bazı rivayetler vardır. Bir söylenceye göre, Pursaklar ilçesi Çubuk Ovası’nın kenarında Kavacık Memba Suyu’nın yanında kurulmuş, zamanımızdan 150-200 yıl öncesinde eşkıya baskı ve zulmü yüzünden Eski Köy denilen yere taşınmıştır. 438 No’lu Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri’nde Kavacık isimli bir köyün adına rastlanması bu söylencenin doğru olabileceği ihtimalini güçlendirmektedir. Bugünkü Pursaklar ilçesinin 20. yüzyılın başlarında 30-40 haneli küçük bir köy olduğu, Balkan Savaşı, I. Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı’na çok sayıda askerle katkıda bulunduğu ve bu askerlerin büyük çoğunluğunun şehit olduğu bilinmektedir. Coğrafi yapısı hafif engebeli olan ilçenin arazisi kıraçtır. İlçe, Esenboğa Havalimanı’na ulaşımı sağlayan protokol yolunun içinden geçmesi ve Ankara çevre yolunun yakınında olması nedeniyle stratejik bir konumdadır. Çankırı, Çubuk, Akyurt, Kalecik güzergâhında ve Otonomi gibi deve bir oto alış satış galerisine yakın olması ilçeyi dolayısıyla insanlar tarafından cazibe merkezi haline getirildi. Nüfusun büyük oranda Çankırılı kişilerden olduğu bilinmektedir. Yapılan yüksek katlı binalar ve yatırımlar sonrası her geçen gün nüfusu artarak devam etmektedir. Pursaklar’ın Ankara’ya yakın mesafede oluşu, nüfusunun hızlı bir şekilde artmasına neden olmuştur.

Kuzey Ankara’nın ilçesi Pursaklar hızla büyüyor

Ankara’nın kuzeyinde konumlanan Pursaklar, bugün modern bir kent merkezi görünümünde olsa da geçmişi yüzyıllar öncesine, Osmanlı dönemine kadar uzanıyor. Anadolu’daki pek çok yerleşim gibi, Pursaklar da o dönemde kırsal bir köy olarak ortaya çıktı. Tarıma elverişli toprakları, su kaynaklarına yakınlığı ve Ankara’ya olan stratejik konumuyla yerleşim için uygun bir bölgeydi. Uzun yıllar boyunca küçük bir yerleşim yeri olarak kalan Pursaklar, Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Ankara’nın hızla büyümesiyle yeni bir döneme girdi. Kent merkezine olan yakınlığı nedeniyle 20’nci yüzyılın ikinci yarısından itibaren yoğun bir yapılaşma sürecine sahne oldu. Başkentteki nüfus artışına bağlı olarak köy kimliğinden uzaklaşan bölge, önce çevre ilçelere bağlı mahalle statüsüne geçti. 2008 yılında alınan idari kararla Pursaklar, çevresindeki birkaç yerleşim birimiyle birlikte Ankara’nın yeni ilçelerinden biri olarak tanımlandı. Bu tarihten itibaren kendi belediye yapısına kavuşan bölge, kamu hizmetlerinin yaygınlaşması ve kent altyapısının gelişmesiyle birlikte önemli bir büyüme ivmesi yakaladı. Bugün modern konut projeleri, eğitim kurumları, sağlık tesisleri ve ulaşım altyapısıyla dikkat çeken Pursaklar, bir yandan başkentin gelişen yüzü olurken bir yandan da geçmişin izlerini taşıyan sakin mahalle yapısını korumaya çalışıyor.

Pursaklar İsmi Nereden Geliyor?

2008 yılında ilçe statüsü kazanan Pursaklar, bugün Ankara’nın hızla büyüyen ve modernleşen bölgeleri arasında yer alıyor ancak ilçenin adı, yüzlerce yıl öncesine, Anadolu’nun Türkleşme sürecine kadar uzanan köklü bir geçmişe işaret ediyor. Pursaklar isminin kaynağına dair kesin bir belge bulunmamakla birlikte, halk arasında ve yerel tarih anlatılarında öne çıkan güçlü bir görüş mevcut: Bu ismin, bölgeye yerleşen bir Türkmen boyundan geldiği düşünülüyor. Anadolu’nun pek çok yerinde olduğu gibi, Osmanlı öncesi ya da erken Osmanlı döneminde bu bölgeye göç eden Türkmen topluluklarının, yaşadıkları yere kendi adlarını verdikleri biliniyor. Pursaklar’ın da bu gelenekten doğduğu ifade ediliyor.